Benzinli 4 Zamanlı Motorlar Nasıl Çalışır?

Günümüzün içten yanmalı motorlarının büyük kısmı, 4 zamanlı olarak adlandırılan bir çalışma prensibine göre çalışır. Bu sistem, verimlilik, dayanıklılık ve performans açısından hem otomobil üreticileri hem de kullanıcılar için en yaygın tercih haline gelmiştir. Peki, bu motorlar nasıl çalışıyor?

Bu yazımızda, benzinli 4 zamanlı motorların temel prensiplerini ve çalışma evrelerini sade bir dille ele alıyoruz.

4 Zamanlı Motor Nedir?

“Zaman” kelimesi burada, pistonun silindir içinde yaptığı hareketleri ifade eder. Bir tam çevrimde piston, krank milinin iki tam dönüşünü gerçekleştirir ve bu esnada motor 4 ayrı evrede çalışır:
1. Emme – 2. Sıkıştırma – 3. Yanma (Ateşleme) – 4. Egzoz.

Bu döngü, motorun sürekli güç üretmesini sağlayan temel sistemdir.

1. Emme Zamanı

Motor çalıştığında, emme sübabı açılır ve piston aşağı doğru hareket eder. Bu hareket sırasında silindirde bir vakum etkisi oluşur. Bu etki sayesinde temiz hava ile benzin karışımı, sol üstteki emme kanalından içeri çekilir.

Bu karışım, daha sonra ateşleme için hazırlanır. Bu evre motorun “nefes alma” aşamasıdır.

2. Sıkıştırma Zamanı

Piston, tabandan tekrar yukarıya doğru hareket ederken her iki sübap (emme ve egzoz) tamamen kapanır. İçeri çekilen hava-yakıt karışımı bu hareket sırasında küçük bir hacme sıkıştırılır.

Bu sıkışma sayesinde hem sıcaklık hem de basınç artar. Yani karışım, patlamaya hazır hale gelir. Bu aşamada silindirin yalıtımı maksimum seviyededir.

3. Yanma (Ateşleme) Zamanı

Sıkıştırılmış benzin-hava karışımı, piston tepe noktasına ulaştığında, silindirin ortasında yer alan buji kıvılcım çıkarır. Bu kıvılcım, karışımı ateşleyerek güçlü bir patlama oluşturur.

Patlamanın oluşturduğu basınç, pistonu aşağı iter. İşte bu hareket, motorun esas güç üretimini sağlar. Araç bu sayede hareket enerjisi kazanır.

4. Egzoz Zamanı

Patlamadan sonra ortaya çıkan yanmış gazlar, artık motor için işe yaramayan atıklardır. Piston tekrar yukarı çıkarken, bu kez egzoz sübabı açılır ve gazlar dışarı atılır.

Egzoz işlemi tamamlandığında, piston tekrar aşağı inmeye başlar ve yeni bir emme evresi başlar. Böylece döngü sürekli tekrarlanır.

Sıra tipi silindirleri olan bu motorlar genellikle önden çekişli ekonomi sınıfı araçlarda kullanılır.

V tipi olarak bilinen bu motorlar ise birbirine genellikle 90 derece ile konumlandırılmış simetrik ve aynı sayıdaki silindirlerden oluşur. 

Silindirlerin yatay olarak konumlandırıldığı bu tip motorların kullanım alanı azdır. Sadece birkaç marjinal otomobil firması tarafından(örneğin Subaru) kullanılır.